در حالی که کارشناسان و وکلای مردم در مجلس می گویند ایران دارای رتبه اول جهانی در فرار مغزهاست وزیر علوم دولت میگوید : به هیچ عنوان در کشور فرار مغزها نداریم و تکرار این جمله از سوی برخی از افراد، توهین به جامعه دانشگاهی است!
در کشورهای دیگر در حال حاضر، مسئولان به دنبال نفت و گاز و مواردی از این قبیل نیستند؛ آنها معتقدند که جذب مغز ها بهترین روش برای توسعه سریع است!
موضوع مهاجرت نخبگان بحث تازه ای نیست، بلکه پدیده ای است که از دیرباز تاکنون به گونه های مختلف و چشمگیری در کشورهای جهان سوم دیده می شود و از این رهگذر در این کشورها صدمات جبران ناپذیری در بخش اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی و تمام ابعاد مختلف جامعه وارد می شود.
فرار مغز ها از ایران سابقه ای بیش از ۴۰ سال دارد و به دوران پیش از انقلاب باز می گردد .
اما اکنون میزان فرار مغز ها از ایران به جایی رسیده است که ایران را جزو سه کشور دارای بالا ترین میزان فرار مغز ها در جهان در آورده است . از هر ۱۲۵ دانش آموز المپیادی ایران ۹۰ نفر در دانشگاههای آمریکا تحصیل می کنند . از هر ۹۶ دانشجوی اعزامی به خارج ، تنها ۳۰ نفر به ایران باز می گردند .
حدود ۲ میلیون و ۵۰۰ هزار ایرانی در خارج از کشور زندگی می کنند که ۶۰ درصد انها مقیم آمریکا هستند . همچنین ۲۰۰۰ نفر از استادان دانشگاه در امریکا ایرانی هستند و ۵ هزار ایرانی در امریکا مدرک دکترا دارند . بر اساس آمار ها با سواد ترین اقلیت ها در جامعه آمریکا ایرانیانند .
تحقیقات دیگری که در سطح دانشگاه های معتبر ایران انجام شده نشان داده است که به طور متوسط از هر ۱۸ نفری که از سوی دانشگاه برای کسب تخصص به کشورهای توسعه یافته اعزام شده اند، تنها۳ نفر به ایران بازگشته اند.
تقویت خودباوری، فراهم شدن زمینه رشد فکری، علمی و رشد استعدادها، پاسداشت واقعی عالمان و نخبگان، خروج از سیطره فکری غرب و بهره گیری از تجربه بشری و عقلانیت جمعی مهم ترین راهکارها در مدیریت مهاجرت نخبگان از کشور است. زیرا هرچند عنوان مهاجرت نخبگان شامل همه متخصصان، علمی و اداری می شود، اما غالبا مهاجران کسانی هستند که عمدتا خواهان پیشرفت های اجتماعی و اقتصادی می باشند و غالبا در سه طبقه پزشکان، مهندسان و دانشمندان هستند.
بنابراین درصدی از مهاجرت در جوامع سنتی طبیعی و منطقی است اما نقش دولت در زمینههای سازماندهی ساختار بسیار مهم است. امروزه دولت در تمامی عرصهها حتی خانواده هم وارد میشود، بنابراین اگر قانونگذار با شناخت ساختارها و همچنین براساس تجربیات شهروندی به قانونگذاری مبادرت کند این عامل میتواند از مهاجرت نخبگان از کشور جلوگیری کند.
این در حالی است که مسوولان کشور از جمله وزیر علوم محترم ،به جای پیدا کردن راه حل به دنبال پاک کردن صورت مساله است.تا جایی که چندی پیش در حاشیه سفر استانی به اردبیل فرموده اند: ما به هیچ عنوان در کشور فرار مغزها نداریم و تکرار این جمله از سوی برخی از افراد، توهین به جامعه دانشگاهی است.
وزیر علوم دولت دهم البته به آمار چندین هزار دانشجویی که بدون اتکا به دولت، شرایط کار یا ادامه تحصیل را در ایران مساعد نمیبینند و به همین خاطر مهاجرت میکنند، اشاره نکرد و درباره تبعات اجتماعی حذف نخبگان که در دولتهای نهم و دهم فراگیر شده و به خروج بیش از پیش نخبگان از کشور منجر شده هم چیزی نگفت.
جداول زیر آماری است از مهاجرت نخبگان، بد نیست آقای وزیر نگاهی به این آمار بیندازند.
رتبه ایران در میان 91 کشور توسعه یافته یا در حال توسعه
|
مهاجرت نخبه گان ایرانی به کشورهای غربی
|
مهاجرت دارندگان تحصیلات عالیه در سال 1387
|
انتقال سرمایه های ایرانی به صورت منابع انسانی
|
اول
|
سالانه 150 تا 180 هزار نفر
|
روزانه:
15 نفر کارشناس ارشد
2 تا 3 نفر دکترا
سالانه: 5475 نفر لیسانسیه
|
به ایالات متحده: 4/5 میلیارد دلار
به اروپا: 6 میلیارد دلار
سایر کشورها: 1 میلیارد دلار
|
نیروی انسانی نخبه ایرانی در ایالات متحده بر اساس سرشماری سال 1990
|
جمعیت نخبه گان ایرانی ساکن در ایالات متحده
|
دارندگان مدارک دانشگاهی
|
عضو هیات علمی تمام وقت و رسمی
|
عضو هیات علمی نیمه وقت
|
دانش آموزان برنده المپیادهای بین المللی
|
مهندس و پزشک: 250 هزار نفر
سایر مهاجران با تحصیلات عالیه: 170 هزار نفر
|
77% از جمعیت ایرانیان
|
1826 نفر
|
بیش از 3000 نفر
|
90 نفر در دانشگاه های آمریکا مشغول تحصیلند
|
|